BÀI 1: MẬT THƯ VÀ CÁC VẤN ĐỀ CƠ BẢN

I.                   KHÁI NIỆM

1.      Mật thư là gì?

Mật thư là từ Việt dịch sát từ CRYPTOGRAM (CRYPTOS: dấu kín, bí mật; GRAM: văn bản, lá thư)

Mật thư có ý nghĩa đơn giản là một bản văn (thông tin) được viết bằng các ký hiệu bí mật hoặc bằng các ký hiệu thông thường nhưng theo một cách sắp xếp bí mật được thỏa thuận giữa người gửi và người nhận.

Các ký hiệu và các sắp xếp ấy được gọi chung là mật mã. Muốn hiểu được nội dung của mật thư thì phải khám phá những bí mật của ký hiệu và cách sắp xếp. Quá trình khám phá ấy gọi là giải mã.

2.      Cấu trúc mật thư

Mật thư thường có 2 phần:

Khóa: Gợi ý cho người dịch tìm ra hướng giải mật thư. Chìa khóa có thể là một câu thơ hoặc một ký hiệu nào đó bằng hình vẽ. Ký hiệu của chìa khóa (key) là: OTT, O=n,…

Bản mã (Bản tin - BT): là những ký tự hình vẽ, thoạt đầu có vẽ rất khó hiểu. Sau khi nghiên cứu kỹ chìa khóa, ta sẽ tìm ra hướng giải bằng cách đối chiếu những dữ kiện mà chìa khóa đã gợi ý.

3.      Các từ chuyên môn

-         Mật thư (MT): bao gồm khóa và đoạn văn bản đã được mã hóa (BT).

-         Mã hóa: Chuyển bản tin sang mật mã.

-         Chìa khóa (còn gọi là khóa – OTT): dùng để tìm ra quy luật của MT.

-         Bạch văn (BV): đoạn văn bản, nội dung cần truyền đạt.

-         Giải mã: chuyển MT (BT) sang BV.

-         Các ký hiệu khác:
+ NW: Bắt đầu.
+ AR: Kết thúc.

+ Z: Dấu cách hoặc là gấp đôi chữ ví dụ chữ Đ = DD = DZ

4.      Các quy ước chung.

Mật thư là một văn bản mã hóa theo quy ước giữa người mã hóa và người giải mã, chính vì thế nó rất đa dạng và bất kỳ một ai cũng không thể tự nhận mình là người biết tất cả các dạng mật thư. Tuy nhiên, mật thư vẫn phải tuân theo một số nguyên tắc và yêu cầu chung sau:

-         Sử dụng bảng chữ cái tiếng Anh (gồm 26 ký tự), nếu sử dụng bảng chữ cái khác thì phải được thêm quy ước ở khóa, hoặc thay chữ AR bằng chữ “Hết” (với bảng chữ cái Tiếng Việt gồm 29 ký tự).

-         Sử dụng bảng mã Telex để gõ dấu tiếng Việt. Cách đặt dấu mũ và dấu thanh:

+ Dấu mũ: Thay thế trực tiếp.
+ Dấu thanh: đặt sau mỗi từ.

-         Khi dùng số thay thế thì đánh số lần lượt từng ký tự từ 1 – 26 và xoay vòng tròn, 26 luôn là số cuối cùng.

II.               HỆ THỐNG MẬT THƯ

-         Gồm 4 hệ thống cớ bản và hệ thống tổng hợp:
+ Hệ thống dịch chuyển.
+ Hệ thống ẩn dấu.
+ Hệ thống thay thế.
+ Hệ thống tọa độ.

1.      Mật thư thánh kinh.

a.      Khái niệm

-          Mật thư thánh kinh là mật thư được thiết lập trên các “khóa” là những câu Kinh Thánh được biến thể theo những hình thức khác nhau. Mật thư Thánh Kinh không chỉ đòi hỏi người dịch mật thư cần đọc kỹ “khóa” và suy luận ra cách giải mã bản tin mà còn đọc kỹ khóa và suy luận điều Chúa muốn nhắn gửi qua chiếc chìa khóa Thánh Kinh ấy.

Như thế nào được xem là Mật thư Thánh Kinh?

-          Để có một mật thư thánh kinh thì cần phải có các điều kiện sau:

+ Mật thư thánh kinh có chìa khóa phải luôn là một đoạn trích kinh thánh hoặc được rút gọn bằng xuất xứ kinh thánh. Nhằm tối đa hóa lợi ích của mật thư thánh kinh thì người tạo mật thư thường sử dụng xuất xứ kinh thánh làm chìa khóa nhằm giúp người ta giải mã mật thư luôn mang bên mình sách kinh thánh

Ví dụ: “Và kìa, có những kẻ đứng chót sẽ lên hàng đầu, và có những kẻ đứng đầu sẽ xuống hàng chót”. Đây được gọi là đoạn trích Kinh Thánh.

Lc 13, 30 là xuất xứ kinh thánh

-          Lưu ý:

+ Khóa phải gắn kết với bản tin chứ không phải là một câu vu vơ.

+ Mật thư thánh kinh luôn mang tính giáo dục (nhân bản, kỹ năng giáo lý,…)

+ Phải có sự chính xác vì Kinh thánh là tuyệt đối và không thể thay đổi.

Lợi ích của mật thư thánh kinh

-          Để giải được mật thư thánh kinh thì lúc nào bên cạnh người giải phải có một quyển kinh thánh. Điều này giúp ta lúc nào cũng trong tư thế sẵn sàng để đọc lời Chúa.

-          Giúp người giải mật thư biết cách mở sách kinh thánh vì chìa khóa luôn là một câu xuất xứ đòi hỏi phải lật sách kinh thánh.

-          Giúp người giải mật thư có thể biết nhiều hơn về kinh thánh.

-          Giúp người giải mật thư có thể nghiềm ngẫm kinh thánh.

-          Khi nghiềm ngẫm kinh thánh thì sẽ dễ dàng nhớ được kinh thánh một cách tốt hơn, giúp thấm nhuần lời Chúa vào chính mình và có thể dễ dàng đẩy mình thực hành lời Chúa.